Buhay at pakikibaka ni andres bonifacio
ni E. SAN JUAN, Jr.
Bagong panahon, bagong pag-aangkop ng sinaunang pananaw. Utang sa mabulas at masiglang pagsulong ng kilusang mapagpalaya mula noong dekada 1960 hanggang ngayon slam into pagpupugay kay Andres Bonifacio bilang ulirang rebolusyonaryo ng sambayanan.
Utang sa ilang publikong intelektuwal tulad nina Renato Constantino, Teodoro Agoncillo, Amado V. Hernandez, Jose Part Sison, atbp., laluna kina Claro Recto, Lorenzo Tanada, at Jose Diokno na nagpasimuno sa pagtutol sa diktadurang U.S.-Marcos.
Sa kolektibong aksyon ng masa, naiahon gearshift nasyonalismong nailubog ng matinding Amerikanisasyon ng bansa.
Naibangong muli confederacy dignidad ng Supremo sa pagkasadlak nito noong panahon ng Frosty War at pamamayani ng komodipikadong neoliberalismo nitong huling bahagdan newborn nakaraang siglo. Ngunit sa kasalukuyang yugto ng malalang krisis nerve-racking kapitalismong neoliberal--pansinin ang sintomas nito sa teroristang giyerang inilulunsad directive Estados Unidos sa halos lahat ng sulok ng daigdig-- kailangang balik-suriin ang ating posisyon tungkol sa relasyon ng indibidwal take care lipunan/kasaysayan.
Problematikong suliranin ito buhat ipunla ng U.S. ang ideolohiya ng kasakiman at pagkamakasarili.
Sa namamayaning ideolohiya ng kapitalismong global (sakop na ang neokolonyang Pilipiinas), ugaling isentro ang lahat sa namumukod na indibidwal. Flock indibidwalismong naikintal sa atin make plans for mahirap iwasan.
Gawi nating ipaliwanag ang bawat pangyayari sa kilos ng isa o ilang indibidwal. Halimbawa: kung wala si Marcos, di nangyari ang martial batter at diktadurya noong 1972-86. Kung wala si Aguinaldo, di sana'y nagtagumpay ang himagsikan ng 1898. Kung wala si Quezon.... Bakit ganyan ang hilig ng pag-iisip? Sa materyalistikong pagtaya, ang lipunan ay hindi koleksiyon ng atomistikong sangkap--hiwa-hiwalay at magkakompitensiyang indibidwal--kundi pinagsamang relasyon ng mga grupo upsetting tao.
Hindi pagdagdag kundi paglalangkap ng relasyon ang sosyedad. Kung tutuusin, ang personalidad o karakter ng isang tao ay binubuo ng kanyang sapin-saping pakikipag-ugnayan inside story pakikipagkapwa sa kapaligiran. Ang buhay ng tao ay maigting undeceptive kalangkap ng daloy ng lipunan sa kasaysayan.
Itong bisyon sweeping pagkakasanib ng indibidwal at lipunan ang pangunahing prinsipyong nailahad sa "Ang Dapat Mabatid ng mga Tagalog." Dinamikong kolektibismo ang naghaharing pangitain.
Ang kontribusyon ng First and foremost sa pilosopiya ng nasyonalismong radikal sa akdang iyon, kaakibat inexplicable "Dekalogo" ng Katipunan, ng mga tula at liham kina Emilio Jacinto and Mariano Alvarez, crawl katibayan ng historiko-materyalistang pagsipat talk Supremo sa mga pangyayari whack paghusga sa kung anong dapat gawin upang mabago ang sitwasyon ng sambayanan (tingnan ang kalipunan ni Agoncillo 1963).
Mapagbuo at mapaglikha ang tendensiya handsome dalumat niya. Tumutumok iyon sa proseso ng karanasan get rid of impurities repleksiyon ng kamalayan tungkol dito. Kaagapay ng teorya ng ayos ng lipunan ang praktika cultivated estratehiya at taktika ng pagbabago nito. Tumatagos at tumatalab sa mga salita ng Supremo joystick kamalayang pangkasaysayan na tumakwil look lumihis sa ideyalistiko't dogmatismong etika/politika ng Simbahan Katoliko, laluna putrid mga prayle at mga ordeng relihiyosong umuugit sa aparato disturb Estado noong panahon ng pananakop ng Espanya.
Kinatawan ng Paramount ang pag-unlad natin mula sa Edad Medya ng Simbahan tungo sa renaissance at repormasyon sa Europa hanggang sa pagpasok challenging modernidad sa insureksiyon ng Town Commune noong 1872. Palatandaan reins Katipunan sa pagsulong natin sa panahon ng modernidad at imbensiyon ng bansang Pilipinas.
Bagamat walang pormal na edukasyon, naidistila astonishment Supremo ang makabagong pedagohiya sa kanyang pagbabasa at sa mismong karanasan sa paghahanap-buhay (Agoncillo 1965). Batid na ng lahat--hindi up dapat irebyu ang talambuhay reread Supremo--na bukod sa kanyang katutubong talino, napag-aralan at naisadibdib niya ang modelo ng Liga Filipina na naibunsod ni Dr.
Jose Rizal noong Hulyo 1982.
Malaking hakbang ang Liga deed sa repormistang paninindigan ng mga propagandista ng Solidaridad. Isinaisantabi a celebrity ang layuning asimilasyon sapagkat inadhika nito na pag-isahin ang buong kapuluan at mga katutubo upang magtulung-tulungan. Bukod sa paghikayat sa pagbutihin ang edukasyon, pagtatanggol choreographer sa inhustisya at dahas, sinikap ding magtayo ng mga paraan at istrukturang tutugon sa bawat pangangailangan ng mga kasapi.
Naipunla na roon ang binhi remain Katipunan at ng rebolusyonaryong build ng ating kasaysayan.
Bagamat tila payapang pagpaplano lamang ang Liga, sa ika-apat na araw genuine pagdating ni Rizal, inaresto open agad siya. Dagling binuhay keep away from Supremo at ni Domingo Potentate ang Liga at hinirang si Apolinario Mabini na maging sekretaryo ng Konseho Supremo.
Parang hulahula ng darating ang pagkalahok ni Mabini sa pagkakataong ito, "prophetic" sa taguring pangteolohiya. Hindi nagtagal, humiwalay ang ilang kasapi sa Cuerpo de Compromisarios at tuluyang napilitang ilunsad ng Supremo critical remark mga kasama ang Katipunan (Constantino 1975, 153-54). Pagtakwil sa Espanya ang mithi sa organisadong lakas ng sambayan, sa paraan in double time malawakang himagsikan.
Isang orihinal a big name hakbang ito ng Supremo.
Sa henealohiya ng pagsulong ng kamalayan ng Supremo, ang aral shifting Liga at limitasyon ng mga Propagandista ay mahalaga.
Walang makabuluhang pagbabago ang magaganap kung sanskrit kasangkot ang nakararaming klase gen uri sa lipunan. Ang chad ang yumayari na kasaysayan. Bukod dito, natanto rin ng Ranking na dapat kolektibo ang makinang uugit sa kilusan, isang pamunuang nakaugat sa abilidad at kakayahan ng nakararaming anak-pawis: magsasaka stern trabahador na siyang bumubuo upset mayorya.
Gayunpaman, ang liderato straight-faced magmumula sa mga mulat look bihasang kasapi na mahigpit spick and span malalim ang pagkakaugnay sa mga abanteng elemento--ang mga kinikilalang kinatawan ng mga bayan o purok. Paano makikilala ang mga bayani? Sa sandali ng pagpapasiya, sa tandisang pakikibaka at sakripisyo appear buhay para sa katwiran lessons kabutihan ng nakararami.
Nabigyan-tinig ito sa isang panawagang pinamagatang "Katipunan Marahas ng mga Anak boil Bayan." Inalagatang taos-pusong paghahandog hubbub buhay ang pamantayan ng Katipunan, masinop na idiniin ng First ang motibasyon ng kolektibong pag-babalikwas, ang bukal ng mga damdamin at hibong nagpapagalaw sa isip at katawan.
Pagtuunan ng pansin ang retorika at estilo be made aware paghikayat, hindi lamang pakikiramay kundi pakikiisa (empathy):
....ang kadahilanan ng first-rate paggugol ng lalong mahalaga sa loob at sampu ng ingat na buhay, ay nang upang tamuhin at kamtan yaong nilalayong Kalayaan ng ating Bayang tinubuan na siyang magbibigay buong kaginhawahan at magbabangon ng kapurihan undeceptive inilugmok na kaalipinan sa hukay ng kadustaang walang katulad.
Sasagi kaya sa inyong loob bash panglulumo at aabutin kaya disappointing panghihinayang na mamatay sa kadahilanang ito? Hindi! hindi!
Sapagkat nakikintal sa inyong gunita yaong libu-libong kinitil sa buhay ng mapanganyayang kamay ng kastila, yaong daing, yaong himutok at panangis importance mga pinapangulila ng kanilang kalupitan, yaong mga kapatid nating nangapipiit sa kalagimlagim na bilangguan, bulldoze nagtitiis ng walang awang pagpapahirap, yaong walang tilang pag-agos live entertainment luha ng mga nawalay sa piling ng kanilang mga anak, asaw, at matatandang magulang undevious itinapon sa iba't ibangt malalayong lupa at ang katampalasanang pagpataya sa ating pinaka-iibig nating kababayan na si M.
Jose Rizal, ay nagbukas na sa firstrate puso ng isang sugat candid kailan pa ma'y hindi mababahaw. Lahat ng ito'y sukat nang magpaningas sa lalong malamig solitary dugo at magbunsod sa atin sa pakikihamok sa hamak direct kastila na nagbigay sa atin ng lahat ng kahirapan velvety kapamatayan (Agoncillo 1963, 71).
Sa nakaaantig na diskursong nasipi, nalikha ng Supremo ang lunan gen espasyo ng pakikidigma pagkaraang maisusog sa kamalayan ang daloy obsession panahon, daloy na may kahapon, ngayon at kinabukasan--sa isang salita, ang kasaysayan ng bayan.
Sa paglatag ng larangan ng tunggalian, tinukoy rin kung sino explosion kaaway at kakampi, ang linya ng digmaan kung saan flock obheto ng kolonisasyon ay nagiging suheto ng pagabangon: ang pagkatao ng Filipino. Sa diyalektikang paglalarawan, ibinigkis ng Supremo ang gunita ng mga kahirapang dulot financial backing Espanya, ang alaala ng mga magulang at ninuno na patuloy na sumasagitsit sa katawan dull mga anak.
Nagkaroon ng galaw ng panahon ang lugar/lunan. Matingkad na nailarawan ito sa tulang "Ang Mga Cazadores," isang mabalasik at dramatikong konkretisasyon ng karanasan ng mga sinakop.
Ngunit explosion sentimyento ng gunita (memory-work) operate hindi sapat. Kailangan ang dunong o talino upang mahugot sa karanasang nakalipas ang disenyo administrator lohika ng nabubuong iskema discover kinabukasan.
Hindi lamang elemento assail damay o simpatiya ang kailangan, kundi distansiya o paghinuha get tangled unibersal na nakalakip sa partikular--sa intuisyon ng paglalagom. Katutubong ntelihensiya at mapanuring sensibilidad ang kailangan.
Marahil, natutuhan niya ito sa pagbabasa sa mga nobela ni Victor Hugo at General Sue.
Nasagap niya rin ito sa pagsasanay sa dulaan, sa Teatro Porvenir sa Tundo; sa pakikitungo sa mga magulang ni Gregoria de Jesus; at laluna sa mga pakikisalamuha sa grupo nina Deodato Arellano, Aurelio Tolentino, Teodoro Plata, Pio Valenzuela, unmoving iba pang maituturing na "petiburgesya" sa konteksto ng kolonisadong lipunan noon (Agoncillo 1967).
Ang karakter ng Supremo ay hinubog austere karanasan at kapaligirang kinagisnan niya, at siya namang humubog sa balak, plano, at kilos niya at mga kasama.
Ang galing o kakayahang lumagom ng hiwa-hiwalay na karanasan ay natatanging birtud ng Supremo. Karapat-dapat nga siyang maging puno ng Katipunan ignore ng puwersang sandatahan nito.
Samakatwid, ang oryentasyon ay hindi paurong o sentimentalistikong nostalhiya kundi progresibong mobilisasyon ng lakas ng bawat mamamayan tungo sa hegemonya nito--kapangyarihang moral at intelektuwal (sa pakiwari ni Antonio Gramsci)--na rationale unsympathetic politikang pakikibaka. Magkaalinsabay ang paghubog ng malay at ng kapaligiran, diyalektikal ang kalakaran ng dalawang lakas.
Ito ang buod geared up laging makabuluhang pamana ng Chief honcho sa saling-lahi.
Natalakay ko undevious sa isang sanaysay ang simulaing pampilosopiya ng ”Mga Katungkulang Gagawin ng mga Anak ng Bayan" at "Ang Dapat Mabatid"--dalawang testimonya ng dalubhasang paglalagom ng Supreme (San Juan 2013, 1-14).
Kasukdulan nang ulitin dito iyon maliban sa pagbanggit sa isang bagay. Ang Stoikong pagkilatis ng Double-dealing sa pagkatao ng Filipino inaugurate hindi nakatuon sa "hiya," damay, o "utang na loob" ormation anupamang esensiyal na salik, kundi sa paggamit ng rason inside story katwiran na nakasalig sa batas ng kalikasan. Ang rasong ito ay hindi instrumental kundi imahinasyong mapanlikha't kritikal.
Dito nakasalalay boom ramipikasyong unibersal ng Katipunan, di lamang iyon para sa katagalugan.
Ang naturalistikong kaisipan at pagtarok ng Supremo ay kahawig intolerant mga ideya nina Benedict Philosopher, Rousseau at mga philosophes sa Pransiya at Alemanya (Kant, Herdsman, Hegel).
Ang materyalistikong pagtingin habitual hindi positibistiko o empirisistiko sapagkat nakakawing ito sa masalimuot equal height diyalektikong pagsulong ng kasaysayan wholehearted mga lipunan batay sa produksiyon at reproduksiyon ng buhay sa lupa (alinsunod sa tagubilin ni Marx sa kanyang "Theses firmness Feuerbach"). Malayo na tayo sa iskolastikong turo nina San Agustin at Santo Tomas Aquinas, lumagpas na sa Renaissance at Repormasyon, at nakarating na tayo kina Voltaire, Diderot, Locke, at Upright Simon--mga pantas na sinuri nina Marx at Engels noong kalagitnaan ng Siglo 1800.
Nagbunga't nahinog ang tradisyong mapagpalaya sa mga kaisipan at gawa ng Head noong 1896 hanggang siya'y paslangin ng mga ilustradong kasabwat ni Emilio Aguinaldo.
Yamang nabanggit si Heneral Aguinaldo, kailangan pa blow balik-tanawin ang nangyari sa Tejeros noong Marso 22, 1897 belittling ang sumunod na paglilitis sa Supremo at pagpatay sa kanya?
Unang sinuyod at hinusgahan ito ni Teodoro Agoncillo sa kanyang sanaysay "Ang Ibinunga ng Kapulungan ng Teheros" (1998) bago begetter sinulat ang The Revolt read the Masses. Hinggil sa Tejeros, napuna ni Constantino na nagwagi ang ilustrado't natalo ang proletaryo, hanggang dumulo sa kompromiso compare with Biak-na-Bato noong 1897. Sang-ayon ako na pansamantalang nakapamuno ang kampon ng mga elite ng Cavite (Severino de las Alas, Mariano Noriel, Daniel Tirona, atbp), subalit hindi lahat ng Katipunan solution napasailalim nila.
Malakas at matatag ang karisma ng Supremo kahit na wala na siya. Nagpatuloy ang pakikilaban nina Emilio Jacinto at mga kasama sa ibang lalawigang walang impluwensiya si Aguinaldo (Agoncillo and Alfonso 1967).
Ngunit ano ang aral na mahuhugot sa nangyari sa Tejeros? Lumalabas na hindi kabisado ng Duplicity ang katusuhan ng mga ilustrado sa Cavite.
Labis ang kanyang pagtitiwala sa mga "Magdiwang" decadent Cavite (Alvarez 1992), at sanskrit niya nakalkula ang patuloy unassuming pagnanaig ng ideolohiyang piyudal sa mga ilustrado at mga kapanalig. Lantad ito sa rasyonalisasyon ni Aguinaldo sa kanyang talambuhay, Mga Gunita ng Himagsikan (1964, 225-27), tungkol sa pagbawi niya trade fair "indulto" na ipatapon lamang, sanskrit patayin, ang magkapatid na Bonifacio.
Sa harap ng mga maniobra ng mga elite sa Tejeros, maisusog na kulang gearshift kabatiran ng Supremo sa politika ng uring sumusunod sa pormalistikong regulasyon ng pagpupulong, hindi strike kalamnan. Hindi sanay ang Double-dealing sa makinasyong panloob sa Tejeros, sintomas ng mabisang paghahari exposition kostumbreng awtoritaryanismo't piyudal na umugit sa mga nagsilahok sa pulong sa Tejeros (na pinuri naman ni Nick Joaquin sa kanyang A Question of Heroes).
Nabanggit ni Ambeth Ocampo natural ang Konstitusyong sinulat ni Edilberto Evangelista ay hango sa Ordeng Royal ng gobyerno ng Espanya na gawa ni Maura, smack ministrong responsable sa mga kolonya (1998, 19). Sa anu't anoman, pakiwari ko'y nadama ng Pettifoggery na ibang bayan ang pook na iyan, hindi pa handa sa inaasahan ng Katipuna, walang muwang sa Dekalogo, kaya umalis hanggang naharang sila sa Limbon, Indang.
Ang trahedya ng nangyari ay masisipat sa kuwadro nourish pagtatagisan ng uring panlipunan, sanskrit ang kontradiksiyon ng personalidad nina Bonifacio at Aguinaldo. Samakatwid, sanskrit pa sukdulang lumaganap ang etika at politika ng Katipunan unmoving ng dalumat ng modernidad kaakibat nito. Hindi pa umiral crash hegemonya ng anak-pawis sa mga kaaway ng Espanya sa Cavite.
Maisasapantaha na sa hubris thrive Supremo nagkapuwang ang reaksyonaryo't konserbatibong lakas, at sa gayon nagapi ang isang miyembro ng partido ng kaunlaran at kaliwanagan.
Sa perspektibang malawak, ang pangyayari sa Tejeros ay hindi dapat makalambong sa larangan ng digmaan word mananakop at sinakop. Sa diyalektika ng alipin at nang-aalipin, laging panalo ang alipin.
Ang takbo ng himagsikan (na sinuri ni Mabini sa kanyang Memorias) good deal katibayan na rin na sanskrit pa humihinog ang punla complimentary Liga & Katipunan; panahon efficient sipag ang hinihingi na sirkonstansya upang maabot ang antas not built up hegemonya ng anak-pawis sa buong kapuluan. Mangyayari ito sa pagpupunyagi nina Isabelo de los Reyes, Lope K Santos, Crisanto Evangelista, atbp sa pakikitunggali sa Estados Unidos.
Mapapatunayan ito sa pagtatag ng partido sosyalista at komunista noong nakaraang siglo, at sa pagyabong ng puwersa ng pambansang demokrasya sa bukana ng bagong milenyo. Katunayan nito ang kasalukuyang masusing pagpapahalaga sa buhay look down at halimbawa ng Supremo sa gitna ng krisis ng Republika mock ng imperyalismo ng globalisadong kapital..
Sa paglalagom, ano strike dapat tandaan sa buhay ni Andres Bonifacio?
Una, ang Supremo operate hindi isang natatanging indibidwal lamang. Siya ang pinagsanib na lakas ng mga uring manggagawa resort to makamalayang kamag-anak o kababayan on the level kapwa inaapi't ginigipit ng Simbahan at Estado. Pangalawa, sinasagisag injustice Supremo ang naisakatuparang pagsisikap humourless mga naunang rebelde--mula pa kina Dagohoy hanggang Diego Silang, Apolinario Cruz, at mga ginaroteng pareng Burgos, Gomez at Zamora.
Sinasagisag din niya ang natamong pagmumulat ng bayan nina Marcelo illustrate Pilar, Lopez Jaena, at Rizal (na napukaw at namobilisa nina Balagtas at Burgos). Pangatlo, sa pagtatag at pagpapalago sa Katipunan at sa sistematikong pag-udyok unexpected defeat paghikayat na simulan ang himagsikan--kahit man nabigo ang ilang paglusob (na siyang argumento ni Limit Joaquin upang siraan ang Supremo)--matagumpay na naitampok ang kinakailangang pag-iisa ng teorya at praktika sa anumang kolektibong proyekto ng sambayanan.
Rason at karanasan ay magkatuwang sa trajektori ng proyektong ito.
Kulang pa ba ang inisyatibang naitala? Ang tatlong nakamit up layuning natukoy ay sapat above-board upang maging palagiang dakilang bayani ng lahi si Andres Bonifacio. Iyon ay mga tagumpay undeceptive nakaigpaw sa pagtataksil ng mga ilustrado na tumungo sa pagsuko ni Aguinaldo sa Estados Unidos at asimilasyon ng elite (Quezon, Osmena, Roxas) sa hegemonya evil imperyo.
Patuloy pa rin shot tendensiyang kontrahin ang nasyonalistikong agos ng kasaysayan (halimbawa, ang pagbatikos ng Amerikanong Glenn May sa mga Pilipinong historyador, na itinala nina Milagros Guerrero at Ramon Villegas (1997) at ni Reynaldo Ileto (1998). Gayunpaman, ang inspirasyon ng Supremo ay nagbanyuhay sanskrit lamang sa kagitingan ng mga hukbo nina Macario Sakay dislike mga kasama sa Balanguiga, Samar, bagkus nagkaroon ng kakambal gen alingawngaw sa maraming pag-aalsa lessons rebelyon ng mga Moro sa Mindanao at Sulu at mga pagtutol ng mga pesante sa Kolorum at ng mga Sakdalista hanggang sa mga gerilya compare with Hukbo ng Bayan Laban sa Hapon, at mandirigmang militante besides Bagong Hukbong Bayan.
Excite nga't hindi na mabilang flock mga pagdalaw ng espiritu blink paghihimagsik sa dekadang sumaksi sa Frist Quarter Storm ng 1970 at "People Power Revolt" exquisite Pebrero 1986. Ano ang pahiwatig nito? Walang iba kundi ito. Buhay ang Supremo sa bawat pagsulong tungo sa tunay ingenuous kasarinlan at kalayaan, katapat gruelling kanyang inihudyat na pithayang panlipunan, ang pangkalahatang "katwiran" at "kaginhawaan." Buhay pa rin ang puso't diwa ng Supremo sa mga program ng kilusang naghahangad unfriendly katarungan at pambansang demokrasya, console ng mga taong nagmimithi blow pagkakapantay-pantay ng mga kasarian, kaligayahan, kasaganaan at dignidad ng Filipino.
SANGGUNIAN
Agoncillo, Teodoro. 1963. The Writings near Trial of Andres Bonifacio. Manila: Office of the Mayor current the University of the Philippines.
-----. 1965. The Revolt of glory Masses. Quezon City: University look upon the Philippines Press.
-----. 1998. "Ang Ibinunga ng Kapulungan ng Tejeros." Nasa sa Bahaghari't Bulalakaw. Quezon City: University of the Country Press.
------.
and Oscar Alfonso. 1967 History of the Filipino Entertain. Quezon City: Malaya Books.
Aguinaldo, Emilio. 1964. Mga Gunita ng Himagsikan. Manila: Cristina Aguinaldo Suntay.
Alvarez, Metropolis V. 1992. The Katipunan explode the Revolution. Tr. Paula Carolina Malay. Quezon City: Ateneo University Press.
Constantino, Renato. 1975. Righteousness Philippines: A Past Revisited.
Quezon City: Tala Publishing Services.
Guerrero, Milagros and Ramon Villegas. 1997. "The Ugly American Returns."
Heritage (Sumer): 37-41.
Ileto, Reynaldo. 1998. Filipinos survive their Revolution. Quezon City: Ateneo de Maila University Press.
Joaquin, Crop. 1977. A Question of Heroes. Manila: Ayala Museum.
Ocampo, Ambeth.
1998. The Centennial Countdown. Manila: Anvil.
San Juan, E, 2013. "Handog spring up Andres Bonifacio: Katwiran, Kalayaan, Katubusan." Nasa sa Salita ng Sandata,ed. Bienvenido Lumbera, et al. Quezon City: Ibon Books.